Žuta dizalica lebdi iznad gradilišta u Sikli, nekadašnjoj industrijskoj četvrti u kojoj se nalazi jedan od najvećih građevinskih projekata u Stokholmu. Ali umesto da doprema beton, ona pažljivo postavlja ogromne drvene elemente u ruke radnicima koji rade na temperaturama ispod nule.

Ovo je početak onoga što švedski investitor Atrium Ljungberg opisuje kao “najveći projekat iz masivnog drveta na svetu”. Na periferiji švedske prestonice, izgradnja “Stockholm Wood City” započela je u oktobru – nekoliko meseci ranije od planiranog – a do 2027. godine planirano je da se izgradi 2.000 novih stanova.

Glavni cilj kompanije jeste da unapredi održivost građevinskih projekata. Prema istraživanju Univerziteta Aalto i Finskog instituta za zaštitu životne sredine iz 2020. godine, zamena betona i čelika drvetom u 80% novih zgrada mogla bi da nadoknadi polovinu emisija gasova iz građevinske industrije Evrope. Atrium Ljungberg takođe promoviše ideju da boravak u objektima izgrađenim od prirodnih materijala može poboljšati naše opšte blagostanje.

„Mi pričamo priču o tome kako izgraditi grad u kom se može živeti, kako uneti prirodu u grad i graditi održivo“, kaže Håkan Hyllengren, direktor razvoja projekta. „Nije reč samo o drvetu – to je čitav koncept.“

Veliki projekti gradnje od drveta dobijaju sve više na značaju širom sveta. Singapur je pre dve godine otvorio univerzitetski kampus od 43.500 kvadratnih metara građen od drveta. Sijetl je 2023. otvorio osmospratni blok sa stanovima po pristupačnim cenama, takođe od drveta. U Sidneju je u toku izgradnja ogromnog drvenog tržnog centra i poslovnog prostora.

Ali Skandinavija – s dugom tradicijom gradnje drvenih vila i brvnara, kao i snažnim fokusom na ekološka pitanja – očekivano prednjači kada je reč o višespratnim zgradama od masivnog drveta. Treća najviša zgrada u Norveškoj, Mjøstårnet, izgrađena je od drveta 2019. godine. U glavnom gradu Finske, Helsinkiju, već postoji cela drvena četvrt, završena pre četiri godine, a postoje i državne subvencije koje podstiču veću upotrebu drveta u javnim zgradama. Švedski gradić Šelefteo (Skellefteå) našao se na listama svetskih turističkih destinacija koje morate posetiti nakon što je 2022. tamo otvoren najviši drveni hotel u zemlji i kulturni centar.

Hyllengren se nada da će Stockholm Wood City postati „međunarodni izlog“ upravo zbog svoje veličine. Projekat je zamišljen kao najveće naselje na svetu izgrađeno od drveta sa mešovitom namenom – pored stambenih zgrada koje brzo niču, na jesen se otvara i srednja škola, a u naredne dve godine biće dostupno oko 7.000 kancelarijskih prostora.

Poput većine višespratnica od drveta, zgrade se uglavnom grade pomoću materijala zvanog CLT (cross-laminated timber – unakrsno lamelirano drvo). Ovaj materijal se pravi tako što se drvene ploče lepe pod pravim uglovima, što mu daje krutost i čvrstinu gotovo uporedivu s čelikom ili betonom.

U Skandinaviji je lako lokalno i održivo proizvoditi CLT, zahvaljujući obilju šuma. Oko 70% teritorije Švedske prekriveno je šumama, a 1903. godine ova zemlja je postala prva u svetu koja je uvela obavezno pošumljavanje.

„Nemamo problem s tim da ćemo ostati bez drveta“, kaže kroz osmeh Hyllengren. „Zapravo, danas imamo više šuma nego pre 100 godina – jer ih stalno sadimo.“